ارسال‌کننده : علی در : 95/5/29 4:53 صبح
مقاله کارخانه قند تحت فایل ورد (word) دارای 311 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد مقاله کارخانه قند تحت فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله کارخانه قند تحت فایل ورد (word) ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن مقاله کارخانه قند تحت فایل ورد (word) :
تاریخچه کارخانه قند:
مقدمات تاسیس کارخانه قند آبکوه در سال 1313 شروع و سفارش ساخت ماشین آلات و نصب و راه اندازی و به ظرفیت 350ton/day به شرکت اشکوراچکسلواکی داده شده و ساختمانها اعم از صنعتی و اداری و کوی کارکنان بوسیله شرکت تستاپ ساخته شده است.
ساخت زمین کارخانه در بدو تاسیس 27 هکتار بود که توسعه های بعد به 60 هکتار افزایش یافت و اولین بهره برداری کارخانه در سال 1315 با مصرف 12375 تن چغندر شروع و در دومین بهره برداری در سال 1316 با مصرف 22659 تن چغندر بوده است. چون موقعیت کارخانه برای چغندرکاری مناسب تشخیص داده شد امکان تولید چغندر پیش از ظرفیت 350 تن برای هر روز بهره برداری وجود داشته است.
طرح افزایش ظرفیت از 350 به 650 تن تهیه و توسط شرکت اشکورا در سال 1317 انجام شد. کارخانه در این ظرفیت دارای دیفوزیون نوع باطری و ساتراسیون بصورت مرحله ای بوده و چهار کوره بخار ذغال سنگی هر یک به ظرفیت 6 تن بخار در ساخت و 2 توربین بخار هر کدام به قدرت 560 kw با 3000 دور نیروی مورد نیاز بهره برداری را تامین می کرد.
در سال 1345 ظرفیت کارخانه از 650 تن به 1600 تن چغندر در شبانه روز افزایش یافت. در این توسعه قسمت خام کارخانه قدیم جمع آوری و فقط قسمت تبخیر آن حفظ شده است.
کلیه ماشین آلات بجز دیفیوزیون RT انگلیسی و شرکت کریک مسئول نصب و راه اندازی آن بوده است. در سال 1349 آستان قدس سهام کارخانه را از سازمان گسترش خریداری نمود. شرکت قند رضوی توسط شرکت اوکماس ظرفیت کارخانه را از 1600 تن به 2500 تن چغندر در شبانه روز افزایش داده است و شرکت اوکماس با نصب 4 مخزن ذخیره و شربت غلیظ به
حجم 16800 m3 و نصب یک دستگاه بدنه تغلیظ شربت ذخیره و یک دستگاه بدنه تبخیر و یک دستگاه کوره بخار و پرس و تفاله و با استفاده از ضریب اطمینان اکثر دستگاههای موجود در کارخانه و افزایش دور اقدام به افزایش ظرفیت کارخانه به 2500 تن چغندر تا مرحله شربت غلیظ در شبانه روز نموده است. در بهره برداری سال 84 تعداد کارکنان دائم به 126 نفر و کارگران موقت 588 نفر بوده اند.
مقدمه
سابقه تاریخی: ریشه لغوی شکر به کلمه ساکارا مربوط می شود که در زبان سانسکریت به گیاه نیشکر و شیره شیرین آن اطلاق می شده است. شکر غالبا از دو گیاه نیشکر (cane) و چغندر قند (sugar beet) بدست می آید ولی سابقه کشت نیشکر بسیار طولانی بوده و به چند هزار سال قبل از میلاد در جزایر جنوب شرق آسیا و بنگال هند برمی گردد در حالی که سابقه کشت چغندر طولانی نیست.
در ایران، در قرن اول هجری تولید شکر از نیشکر در خوزستان معمول بوده و کارگاه های متعدد شکر سازی در آن منطقه وجود داشته است. نیشکر در اواخر قرن اول هجری از ایران به مصر و از آنجا به طرابلس و در نیمه اول قرن دوم به اسپانیا و سایر مناطقی که در آن زمان زیر سلطه مسلمین بود، منتقل می شود. مهاجرت صنعت گران ایرانی به خصوص تولیدکنندگان خوزستانی شکر به مناطق مذکور موجب توسعه تولید شکر از نیشکر در آن نواحی گردید، به طوری که پس از مدتی شکر سفید مصری رقیبی برای شکر و قند پارس شد. در اواخر قرن چهارم هجری ( دهم میلادی) نیشکر از اسپانیا به جزایر سیسیل ایتالیا راه یافت.
در سال 1570 میلادی اولین کارگاه تصفیه شکر خام حاصل از نیشکر در اروپا تاسیس شد. در سال 1747 اندریاس مارگراف (Andreas Marggraf) شیمیدان آلمانی به وجود شکر در چغندر قند پی برد. وی پس از قطعه قطعه کردن و خشک کردن چغندر قند از آن پودر تهیه کرده و پودر را در الکل جوشاند و پس از صاف کردن، در طی چند روز در محلول صاف شده بلورهای شکر بدست آورد در سال 1803 اولین کارخانه تولید شکر از چغندر قند در شهر کونرن (Cunern) در کشور اروپایی پروس در آن زمان شروع به کارکرد. در سال 1811 بنژامین دلسرت (Benjamin Delssert) نخستین کله قند ساخت کارخانه قند سازی خود در فرانسه به ناپلئون اول ارائه داد.
ایران علی رغم سابقه تاریخی درخشان در تولید قند و شکر سال های سال در این زمینه دچار رکورد شد . در سال 1274 هجری شمسی با راه اندازی اولین کارخانه تولید قند و شکر از چغندر قند در منطقه کهریزک تحرک مجددی در این راستا به وجود آمد، این کارخانه با همکاری یک شرکت بلژیکی تأسیس شد و موجب متداول شدن کشت چغندر قند گردید. اما متاسفانه کارخانه مذکور در سال 1278 هجری شمسی به علت سیاستهای دولت روسیه که قسمت قند صادراتی خود به ایران را کاهش داده بود تعطیل شد. احتمال دارد که در آن زمان بروز شایعات عوام فریبانه در میان مردم در مورد مصرف قند نیز در این رویداد موثر بوده است. گرچه در سال 1309 هجری شمسی کارخانه کهریزک بازسازی و مجددا راه اندازی شد ولی ادامه کار آن دیری نپایید. از حدود سال 1811 به تدریج کارخانه های قند در مناطق مختلف ایران تأسیس شدند به طوری که هم اکنون حدود 34 کارخانه از چغندر قند و 5 کارخانه از نیشکر کار تولید قند و شکر را انجام می دهند.
عمده ترین کشورهای تولید کننده شکر در دنیا در سال 99-1998 برزیل، هندوستان، چین، آمریکا، تایلند، استرالیا، فرانسه، آلمان و کوبا بوده اند، در این سال حدود 129 میلیون تن قند و شکر تولید شده که حدود 715 درصد آن از نیشکر و 285 درصد از چغندر قند بدست آمده است. در سال های اخیر به تدریج از میزان تولید شکر از چغندر قند کاسته شده و به مقدار تولید شکر از نیشکر افزوده می شود. آمار نشان می دهد که حدود 27 میلیون هکتار زمین زراعی در 120 کشور ، نیشکر و چغندر قند مصرفی صنایع قند و شکر را در جهان تأمین می کنند، از این 120 کشور در 38 کشور چغندر قند و در 73 کشور کشت نیشکر ودر 9 کشور از جمله ایران هم کشت چغندر قند و هم کشت نیشکر معمول است چغندر قند و نیشکر مصرفی حدود 2586 کارخانه قند و شکر با تلاش بیش از 28 میلیون کشاورز تامین می شود از کارخانه های مذکور 886 کارخانه از چغندر قند و حدود 1700 کارخانه از نیشکر به عنوان مواد اولیه استفاده می کنند. در این کارخانه ها بیش از دو میلیون نفر نیروی انسانی مشغول به کار هستند و فروش سالانه به محصولات کارخانه ای مورد اشاره به بیش از 70 میلیارد دلار می رسد. حدود 138 کشور از جمله ایران جزء وارد کنندگان شکر محسوب می شوند. متوسط مصرف سرانه قند و شکر در جهان حدود 20 کیلوگرم می باشد.
در ایران در سال 1378 هجری شمسی سطح زیر کشت چغندر قند حدود 186 هزار هکتار و سطح زیر کشت نیشکر حدود 26 هزار هکتار بوده است ، متوسط تولید در هکتار بوده است. متوسط تولید در هکتار چغندر قند 288 تن بوده که در مقایسه با کشورهای پیشرفته چندان مطلوب نیست در بعضی کشورها به بالاتر از 60 تن در هکتار می رسد متوسط تولید در هکتار نیشکر نیز حدود 85 تن در هکتار گزارش شده است. مصرف سالانه قند و شکر در ایران به بیش از یک میلیون و هشتصد هزار تن می رسد که با مصرف سرانه حدود 27 کیلوگرم در مقایسه با متوسط مصرف سرانه در جهان بالاست. کارخانه های ایران اغلب حدود نیمی از قند و شکر مصرفی را تولید می کند و بقیه از طریق واردات شکر تأمین می شود. واردات شکر به صورت شکر خام و شکر سفید صورت می گیرد. هزینه تمام شده در هر کیلو شکر در ایران در سال 1978 بیش از 3400 ریال تخمین زده شده در حالی که در همین سال نرخ جهان شکر خام هر تن حدود 152 دلار و شکر سفید حدود 275 دلار بود.
– نقش شکر در تغذیه انسان:
شکر امروزه به عنوان یکی از مواد غذایی مهم در جیره غذایی روزانه افراد مطرح است و در تأمین انرژی مورد نیاز بدن نقش تعیین کننده ای دارد. قیمت نسبتا ارزان شکر در مقایسه با مقدار کالری که ایجاد می کند این کالا را به یک منبع اساسی برای رفع نیاز انرژی در جوامع فقیر مبدل ساخته است اگر هزینه ای را که برای خرید آن مقدار از مواد غذایی معمول که پس از مصرف هزار کالری انرژی در بدن ایجاد می کنند با شکر مقایسه نماییم ، می توان نتیجه گیری کرد که هزار کالری انرژی حاصل از شکر ارزانتر است. در جوامع پیشرفته صنعتی که غالبا به علت کم تحرکی با مشکل چاقی مواجه اند سعی می شود که مصرف شیرین کننده های مصنوعی فاقد کالری یا کم کالری مانند ساخارین (saccharin) سیکلامات
(cyclamate) آسپارتام (aspartame) و موارد مشابه آنها به عنوان جانشین و رقیبی برای شکر در تغذیه انسان معمول شوند، اما هنوز شکر حرف اول را در میان شیرین کننده های مصرفی انسان دارد. گرچه زیانهایی برای مصرف شکر در تغذیه انسان مطرح می سازند، اما گمان نمی رود که در صورت متعادل این شیرین کننده طبیعی زیانی، در حد شیرین کننده های مصنوعی در برداشته باشند.
دستورالعملهای عمومی
به منظور رسیدن به نتایج صحیح و دقیق آزمایشگاهی ، رعایت بعضی نکات ضرروری به شرح زیر توصیه می گردد.
1-وسایل آزمایشگاهی اعم از پی پت ،بالن حجمی ،پورت و غیره از نظر صحت حجم مورد آزمایش قرار گیرد و در صورت نیاز مجدداً کالیبره شوند.
2-محلول های آزمایشگاهی باید مورد آزمایش قرار گیرد و در صورت نیاز فاکتور آن ها تعیین گردد. وزن مخصوص محلول های مورد نیاز را می توان به وسیله پیکنومتر دردمای 20 تعیین نمود.
3- دستگاه های پلاریمتر ، رفرکتومتر ، متر ، خاکسترسنج و سایر دستگاههای مشابه باید طبق کاتالوگ دستگاه کالیبره شوند.
یادآوری :
پلاریمتر تنها ساکارز را نشان نمی دهد ، بلکه کلیه موادی که دارای کربن های نامتقارن هستند نظیر سایر قندها و قسمت عمده اسیدهای آمینه را نشان می دهد بنابراین پلاریزاسیون به معنی درصد ساکارز نمی باشد . چون مقدار اسیدهای آمینه چغندر نسبتاً کم است بنابراین تأثیر آن روی پلاریمتر قابل اهمیت نمی باشد . لیکن چنانچه به هر دلیلی رافینوز و یا قندانورت و یا سایر قندها در محلول زیاد باشد اثر آن می تواند قابل توجه باشد (12) (15) (16)
4- دمای محیط آزمایشگاه باید 20 باشد در غیر این صورت از جدول تصحیح دما استفاده شود.
5-ظروف آزمایشگاهی بایستی قبل از استفاده با آب مقطر شستشو داده شوند.
6-در رابطه با کنترل کیفی محصولات صنعتی ،مسائل مربوط به نمونه برداری بسیار مورد توجه می باشد. اطلاعات و راهکارهائی که به طور خلاصه در زیر آمده نکات کلی در مورد نمونه برداری می باشد که رعایت آنها در بدست آوردن نتایج صحیح و مناسب بسیار موثر است .
1-6- مقدار نمونه برداشته شده به اندازه ای باشد که برای همه آزمایش های پیش بینی شده کافی باشد .
2-6- نمونه مورد آزمایش باید میانگین کل جسم مورد آزمون بوده و خصوصیات آن مبین خصوصیات کل جسم (محلوله -بسته) باشد . البته دسترسی به آن سادگی در عمل امکان پذیری نمی باشد. زیرا معمولاً نمونه ای که گرفته می شود نمی تواند معرف مشخصات کامل جسم مورد آزمایش که بعضی مواقع مقدار آن به صدها تن می رسد ، باشد.
3-6 برای نمونه های مایع بایستی شیر نمونه گیری درجایی تعبیه شود که در آنجا ماده مورد آزمایش خوب مخلوط گردد (مثل لوله ها و یا مخازن مجهز به همزن). در مورد مایعات داغ خصوصاً اگر تحت فشار باشند جهت جلوگیری از بروز سانحه و ضایعات بخار بایستی نمونه حتی المقدور بعد از دستگاه سرد کننده گرفته شود .
اگر تحت فشار باشند جهت جلوگیری از بروز سانحه و ضایعات بخار بایستی نمونه حتی المقدور بعد از دستگاه سرد کننده گرفته شود.
7-از تبخیر نمونه تا شروع انجام آزمایش باید جلوگیری به عمل آید و توزین نمونه به سرعت و قبل از تبخیر انجام گیرد .
8-نمونه باید به خوبی مخلوط و هموژنیزه شود (نظیر خلال و گل).
9-چون واحد بعضی از پارامترهای آزمون نظیر رنگ درمحلول متفاوت است لذا نوشتن واحد (به عنوان مثال ،اشتامر و ;) ضروری می باشد .
10-اعداد و ارقام آزمایشگاهی وقتی می تواند دارای ارزش باشد که به وسیله مهندسین به خوبی تفسیر شده و بالافاصله تغییرات لازم در خط تولید اعمال گردد.
11- چنانچه نتیجه آزمایش مغایر با اعداد استاندارد باشد باید آزمایش تکرار شود.
12-توجه شود که یک آزمایشگاه خوب و مجهز با اعداد وارقام صحیح می تواند ظرفیت کارخانه و استحصال و کیفیت محصول را افزایش می دهد. (16)
13-برای تعیین دیژسیون به میکسری (مخلوط کن) نیاز است که دور آن 13000 تا 15000 دور در دقیقه باشد . (9)
14-چنانچه ماده شفاف کننده (نظیر استات سرب) به نمونه اضافه گردد محلول حتماً باید صاف شود.
15-حجم قیفی که نمونه در آن صاف می شود باید به حدی باشد که تمام نمونه در آن جای گیرد .
16-به منظور جلوگیری از تبخیر در قیف لازم است که روی قیف شیشه مدور قرار داده شود .
17-به منظور افزایش سرعت صاف شدن توصیه می گردد که ابتدا خاک فسیل در کاغذ صافی ریخته شود و سپس نمونه مورد نظر به قیف اضافه گردد.در این صورت قطرات اول (حدود 10 تا 20) که دارای کدورت است مجدداً به داخل قیف برگشت داده می شود.
18-در صورتی که 26 گرم نمونه برای انجام آزمایش کافی نباشد می توان نمونه را دو برابر و 52 گرم توزین نمود.
19-هر چه مقدار نمونه توزین شده کمتر باشد خطای آزمایش بیشتر می شود .
عیار سنجی
1-آزمایشهای عیار سنج
*نمونه برداری از چغندرقند:
معمولاً به وسیله دستگاه روپرو (ریپرو)یا بیلچه مکانیکی انجام می گیرد . چنانچه نمونه برداری با دستگاه روپرو انجام گیرد دراین صورت از کامیون از یک قسمت و از تریلی از دو قسمت نمونه برداری می شود . البته نمونه برداری چغندر بوسیله دستگاه روپرو باعث شکسته شدن چغندرهای داخل کامیون می شود و در نتیجه قابلیت نگهداری چغندر کاهش می یابد . لذا توصیه می شود که جهت نمونه برداری از چغندر از بیلچه های مکانیکی استفاده گردد. در ضمن چون عیار چغندرها یکسان نمی باشد هر چه تعداد چغندر نمونه بیشتر باشد ، صحت آزمایش دقیق تر است . Werner معتقد است که به ازای هر 5 تن چغندر باید 10 کیلوگرم (تقریباً 20 چغندر) نمونه برداشته شود.(16)
اشنایدر مقدار چغندر برای تعیین عیار را 20 کیلوگرم پیشنهاد نموده است . (12)
*نمونه برداری از خمیره چغندرقند :
جهت نمونه برداری از خمیره چغندر که توسط اره مخصوص با 3000 دور در دقیقه تهیه شده است . بایستی نمونه خمیر را خوب مخلوط کرد و تکه های درشت چغندر توسط الک سیمی جدا شود . و حدود 200 گرم نمونه خمیر برداشته و سریعاً آزمایش شود . در صورتی که نمونه های مناطق مختلف در آزمایشگاه مرکزی مورد آزمایش قرار گیرد بایستی یک ظرف درب دار از نمونه تهیه شده بلافاصله پر و درب آن را کاملاً بسته در یخچال نگه داری شود . اگر نمونه بایستی بیشتر از دوازده ساعت نگهداری شود تا C 20 زیر صفر فریز گردد. (9)
1-1- تعیین درصد قند چغندرقند(عیار)
دستگاهها و وسایل مورد نیاز:
-ترازوی نسبی
-دستگاه مخصوص مخلوط شدن و صاف شدن
-پلاریمتر
-لوله پلاریمتر mm200
– کاغذ پرگامنت
-کاغذ صافی
-قیف
-بشر
مواد مورد نیاز و طرز تهیه آنها:
-نمونه خمیره چغندر
-محلول استات سرب با غلظت 25 در هزار
-محلول سولفات آلومینیوم 3% درصد
طرز تهیه محلول استات سرب قلیایی :
برای تهیه استات سرب قلیایی 300 گرم استات سرب متبلور با سه مولکول آب دقیقاً وزن کرده و با 100 گرم اکسید سرب زرد در یک هاون خوب ساییده شود . (این عمل زیر هواکش انجام شود) سپس مخلوط حاصل با C C 1000 آب مقطر در ظرفی دربدار ریخته شود و تکان داده شود . بعد به مدت یک هفته به حال خود گذاشته شود . تا اینکه رنگش سفید و متمایل به قرمز شده و تقریباً تمامی مواد جامد در آن حل شود . محلول حاصل چون کمی کدر است . آن را مدتی در ظرفی در بسته نگه داشته تا مواد معلق آن ته نشین شود .سپس محلول صاف گردد. فیلترات بایستی زلال و بی رنگ باشد تا رنگ کاغذ تربانتین (لاکموس) را آبی و رنگ فنل فتالئین را تغییر ندهد .
وزن مخصوص فیلترات بایستی بین 232/1 و 237/1 گرم در سانتی متر مکعب باشد . در صورتی که مخلوط در حمام آب گرم به مدت چند ساعت حرارت داده شود بدیهی است که سرعت حلالیت اکسید سرب افزایش یافته و از این طریق می توان محلول استات سرب قلیایی را زودتر تهیه کرد . در این روش بایستی مخلوط را در حین حرارت دادن به هم زد. آن را در
ظرف دربسته به مدت یک روز به حال خود گذاشت و سپس صاف نمود. در صورت لزوم قبل از صاف کردن بایستی آب تبخیر شده را به مخلوط اضافه کرد .
طرز تهیه محلول های رقیق شده استات سرب قلیایی :
محلول الف : C C 150 از محلول استات سرب قلیایی با C C 850 آب مقطر مخلوط شود .
محلول ب : C C 25 از محلول استات سرب قلیایی با C C 975 آب مقطر مخلوط شود .
طرز تهیه محلول سولفات آلومینیم 3% درصد :
3گرم سولفات آلومینیم با آب مقطر به حجم C C 1000 رسانده شود.
روش آزمایش :
تعیین عیار چغندر به روش افزایشی از طریق دیژسیون آبکی سرد انجام می شود.
حدود 26 گرم خمیره چغندر باترازوی نسبی توزین شود مقدار استات سرب رقیق (25 درهزار)یا محلول سولفات آلومینیم (3% درصد) لازم به طور اتوماتیک به نسبت وزن خمیره چغندر به آن اضافه می شود سپس بوسیله دستگاه مخصوص ، مخلوط شدن و صاف شدن نمونه انجام می گیرد . پلاریزاسیون نمونه صاف شده به وسیله لوله mm 200 در دستگاه پلاریمتر خوانده و در ثبات ثبت می گردد. (9)
کلمات کلیدی :
ارسال‌کننده : علی در : 95/5/29 4:53 صبح
مقاله مگامال ها و فرصت های توسعه گردشگری شهری تحت فایل ورد (word) دارای 19 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد مقاله مگامال ها و فرصت های توسعه گردشگری شهری تحت فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله مگامال ها و فرصت های توسعه گردشگری شهری تحت فایل ورد (word) ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن مقاله مگامال ها و فرصت های توسعه گردشگری شهری تحت فایل ورد (word) :
چکیده
خرید به عنوان فعالیتی فراغتی و محرکی برای زندگی عمومی در شهر منجر به شکل گیری مراکز خریدی از جمله مال و مگامال شد. مگامال ها 60 سال بعد از شکل گیری اولین مال ها، که در ارتبـاط بـا خیابـان هـای اصـلی در امریکا شکل گرفتند، با هدف جذب گردشگر در اروپا و امریکا ساخته شدند. مقاله حاضر ضمن شناسایی روند شکل گیری مگامال ها، با بررسی تجارب جهانی موفق به استخراج ویژگی های آنها در ارتباط با نقش گردشگری شـهری می پردازد. جمع آوری داده ها با روش اسنادی و میـدانی انجـام مـی شـود و از روش چـارچوب طراحـی شـهر ی (UDF) به منظور تجزیه و تحلیل موضوع مورد مطالعه بهره گرفته شده است. در نتیجه گیری این پژوهش سـعی می شود به تحلیل و ارائه پیشنهادهایی برای نمونه موردی (مگامال اکباتان) بپردازیم به گونه ای که کاربسـت ایـن راهکارها موجب جذب گردشگر بیشتری شود.
واژگان کلیدی: خرید، گردشگری شهری ، مال، مگامال، مگامال اکباتان
* این مقاله مستخرج از پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد طراحی شهری است که با راهنمایی سرکار خانم دکتر مـدیری در تاریخ بهمن ماه 1392 در دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی دفاع شده است.
** نویسنده مسئول مقاله: 09112918564
1
1 مقدمه
خرید کردن و تماشای مغازه ها به عنوان یکی از فعالیت های جذاب و پرطرفدار شهری به شـمار مـی آیـد. ریشـه های تاریخی “جامعه شناسی خرید ” تقریبا به دهه ی 1950 میلادی بر می گردد. ادوارد تابر در سـال 1972 مـیلادی بین انگیزه ی به خرید رفتن و خرید کردن تفاوت گذاشت و موجب گردید تا خرید به عنوان شـکلی از فراغـت در نظـر گرفته شود. در سال 1977 میلادی بلنگر و همکاران او در میان انواع مختلف مشتری های موجود، مشتری تفریحی را نیز تشخیص دادند (اباذری و کاظمی، .(1384
فراغتی و تفریحی شدن مراکز خریدصرفاً به دلیل وجود مواردی چون کافی شاپ، گیم نت، فست فود و ; نیست، بلکهاساساً نفس خرید نیز در جامعه ی جدید، امری تفریحی شده است. در چنین فضاهایی مصرف نقـش اساسـی ایفـا می نمایدکه صرفاً به کالاها و ابزارها محدود نمی گردد و فضاها نیز در این مکان ها تولید و مصرف می گردند (کاظمی، .(1388
“شورای بین المللی شاپینگ سنتر ” اصطلاح شاپینگ سنتر (مرکز خرید) را برای منتسب نمـودن بـه هـر گـروه خرده فروشی و تأسیسات تجاری دیگر که به عنوان یک دارایی منفرد با پارکینگ روی سایت، برنامه ریزی شده، توسعه یافته و مالکیت و مدیریت شده به کار می برد .(Jones and Williamson , 2009) مـال (شـاپینگ مـال) عبـارت است از هر شاپینگ سنتر بزرگ با کاربری مختلط که فروشگاه ها، خدمات، ادارات، رستوران هـا، تفـریح و کارکردهـای دیگر را ترکیب می کند .(Easternct, 2009) شاخص ترین مال ها در ارتباط با خیابان های اصـلی در امریکـا شـکل گرفته اند که عبارتند از: مال نواری، مال دهلیزی، مال شهری، خیابان اصلی تبدیل شده به مال، ترکیب مـال + خیابـان اصلی، مال خیابان اصلی.
با فراغتی شدن خرید و مصرف و تکامل مال ها ساختار جدیدی از فضاهای تجاری و خدماتی- تفریحـی و فراغتـی با نام مگامال در جهان ایجاد شد. مگامال به یک شاپینگسنترِ بسیاربزرگِ سر پوشیده گفته می شود که سه یا چهـار بار بزرگ تر از یک مرکز خرید منطقه ای معمولی است و شامل فضای مراکز خـرده فروشـی، هتـل هـا، رسـتوران هـا، تسهیلات تفریحی و جاذبه هایی مانند پارک های تفریحی می باشد .(Calgary Real Estate Board, 2010)
تاکنون مطالعات محدودی در مورد مراکز خرید به ویژه مگامال صورت گرفته، به همـین دلیـل مقالـه پـیش رو از نخستین مطالعات انجام شده در این زمینه در ایران می باشد. بنابراین هدف ما این است که بر شـناخت انـواع مگامـال مروری داشته باشیم، سپس با بهره گیری از معیارهای شاخص آنها با تاکید بر نقش گردشگری شهری بـه دنبـال ارائـه پیشنهادهایی برای طراحی مگامال های آینده باشیم. بنابراین آنچه اهمیت این پژوهش را دو چندان می کند این اسـت که در پایان مشخص گردد که با کمک چه راهکارهایی می توان به الگوی یک مگامال موفق با ویژگی هـای گردشـگری شهری رسید که کاربست آنها را در مگامال اکباتان نیز نشان داده می شود.
2
2 روش شناسی تحقیق
بر اساس موضوع پژوهش روش غالب در این تحقیق روش چـارچوب طراحـی شـهری(UDF) 1 اسـت. در جمـع آوری داده از روش های مطالعه اسنادی (اسناد فرادست؛ طرح تفصیلی، طرح جـامع و ;) و روش میـدانی بهـره گرفتـه شده است. مرحله شناخت و تحلیل روش چارچوب طراحی شهری در بخش تجزیه و تحلیـل داده بـه کـار مـی رود بـه طوری که الگوی استخراج شده برای تحلیل و نتیجه گیری از نمونه موردی، حاصل ترکیـب مرحلـه شـناخت و تحلیـل UDF و معیارهای مال های تجارب جهانی است که در سه سطح الگوی کاربری، الگوی حرکتی و شکل شـهری انجـام می گیرد. هرکدام از این سه سطح شامل موارد زیر است:
الگوی کاربری ها: کاربری زمین، فعالیت ها و رویدادها، فعالیت های اقتصادی
الگوهای حرکتی: دسترسی و حرکت پیاده، دسترسی و حرکت سواره، حمل و نقل، مسیرها و غیره
شکل شهری: الگوی توسعه، توپوگرافی و منظر، دید و منظرها، شکل ساختمان هـا، تـأثیرات خـرد اقلـیم، اثـرات نـور خورشید و سایه اندازی و غیره.
3 مبانی نظری
1,3 شکل گیری مگامال
دپارتمان استور مال2، به عنوان پیچیده ترین نـوع فروشـگاه کـه خـدمات کـاملی را در گسـتره کامـل خـدمات و کالاهای خاص عرضه می کند شناخته می شود. دپارتمان استور مال نوع خاص مال، بـه عنـوان یکـی از موفـق تـرین و مردم پسندترین فرم طرح های مال در تاریخ شاپینگ سنترها بوده و از زمان ظهور آن، جنبه هایی از آن در شکل های دیگرشاپینگ مال همچون مگامال تقلید شده است. توسعه ی دپارتمان استور مال در دهه ی 1970 میلادی از بسیاری از مشخصات طراحی و عرضه ی کالای فضاهای مصرف کننده ی قرن نوزدهم (و اوایل قرن بیسـتم) اسـتفاده کـرد. بـه خصوص شیوه هایی که سازندگان دپارتمان استور مـال هـا محـیط موضـوعی3 رامجـدداً معرفـی کردنـد و اسـتفاده از
1 چارچوب طراحی شهری (Urban Design Frameworks) روشی است که وزرات حمل و نقل و برنامه ریزی استرالیا به منظور وضع مقررات توسعه، ارزیابی زیست محیطی و برنامه ریزی های استراتژیک روی انواع کاربری ها و فضـاهای شـهری در مقیاس های مختلف در زمینه طراحی شهری به کار می گیرد. آنچه از UDF در ادامه آمده است نکات کلیدی این روش می باشد به طوری که مراحل شناخت، تحلیل و نتیجه گیری پروژه با روندی یکسان پیش برود.
2 Department Store Mall 3 Themed Environment
3
نورگیرهای سقفی1 و در سال های بعد فضای آتریوم2 در طراحی دپارتمان استور مال ها امتحان شد Henderson-)
.(Smith, 2002
مگامال ها از اوایل دهه ی 1980 میلادی ایجاد و خرده فروشی، در تلاش سنجیده برای جذب دلارهای توریست ها به شاپینگ مال، متصل شد. مگامال ها به عنوان فرم های مختلط (پیوندی)3 دپارتمان استور مال بررسی می شوند و با شیوه هایی همه ی ویژگی های موفق دپارتمان استور مال را به ویژگی های پارک موضوعی4 و پارک شـادی5 متصـل می کنند .(Henderson-Smith, 2002) اولین مگامال جهان “وست ادمونتون مال”6 در آلبرتای کانادا می باشـد که در 1981 – 1985 میلادی افتتاح شد و مدتی طولانی بزرگتـرین مـال دنیـا بـود ( Answers Corporation, .(2010c طراحان و سازندگان شاپینگ مال وست ادمونتون مال اصطلاح “مگامال” را در اوایل دهه ی 1980 میلادی اختراع کردند و از آن زمان تا کنون سازندگان دیگر شاپینگ مال ها در مقیاس مشابه و عرضه شـده، ایـن عنـوان خـود اطلاق شده را به عنوان وسیله ی بازاریابی اتخاذ کرده اند. اما عنوان مگامال در ادبیات صنعت برای تعریـف مگامـال بـه عنوان مقوله ای مجزا از دیگر فرم های شاپینگ سنترها استفاده نمی شـود، بلکـه مگامـال هـا در مقولـه ی مراکـز فـرا منطقه ای7 طبقه بندی و تعریف می شوند .(Henderson-Smith, 2002)
مگامال ها از شاپینگ مال های منطقه ای وسیع، متفاوت هستند زیرا فقط جمعیت منطقه ای را مورد هدف قرار نمی دهند بلکه به خصوص برای جذب و داشتن راهبرد تجاری که بر نقش شـان در بـازار توریسـم منطقـه تأکیـد دارد طراحی می شوند و علت آن این است که اکثر مگامال ها حداقل یک هتل دارنـد. وارد کـردن پـارک هـای موضـوعی و سرگرمی و شادی در فضای مگامال علاوه بر ایجاد واقعیت شبیه سازی شده در فضای خرده فروشی، تجربه خرید را بـه تجربه توریستی تبدیل کرده است. نوع مگامال، نخست روی چشم انداز خرده فروشی در سال 1983 میلادی با تکمیـل فاز دوم وست ادمونتون مال در آلبرتای کانادا ظاهر شد .(Henderson-Smith, 2002)
مگامال به یک شاپینگ سنتر خیلی بزرگ سر پوشیده گفته می شود که سه یا چهار بار بـزرگ تـر از یـک مرکـز خرید منطقه ای معمولی است و شامل فضای مراکز خرده فروشی، هتل ها، رستوران هـا، تسـهیلات تفریحـی و جاذبـه هایی مانند پـارک هـای تفریحـی مـی باشـد .(Calgary Real Estate Board, 2010) در اکثـر مگامـال هـا مزایایی مانند تخلیه ی آسان بار و خروج راحت کالا از فروشگاه؛ وجود چندین طبقه و امکان حـداکثر اسـتفاده از فضـا؛ امکان مقایسه ی کالاها و قیمت ها برای مشتری به دلیل رقابت در داخل فروشگاه؛ ایمنی بالا در برابـر آتـش سـوزی و زلزله؛ نبود راهبندان در اطراف فروشگاه؛ وجود سیستم تهویه ی قوی و هوای ایده آل؛ وجود بهتـرین حالـت بهداشـتی؛
1 Skylights 2 Atrium Space 3 Hybrid Forms 4 Theme Park 5 Amusement Park
6 West Edmonton Mall (WEM) 7 Super-Regional Centers
4
ناچیز بودن امکان تماس بدنی افراد با یکدیگر؛ وجود پارکینگ کـافی بـرای مغـازه داران و مشـتریان؛ امکانـات رفـاهی، تفریحی، سرگرمی و فراغت و محل استراحت برای خریداران؛ خدمات رسانی آسان در صورت بروز سانحه؛ جاذبه ی بالا برای جلب مشتری؛ تنوع کالا و ; به چشم می خورد (معافی، .(1386
مگامال ها شامل امکانات سرگرمی و پارک های موضوعی بوده معمولاً خیابان های موضوعی1 وغالباً هتل هـایی دارند که زیر یک سقف در خود جـای مـی دهنـد. .(Henderson-Smith, 2002) مگامـال هـا انـواع جدیـدی از “خرید سبک زندگی”2 را فراهم می کنند و مرزهای مابین فعالیت تفریحی و دشوار را محـو مـی کننـد ( Timothy, .(2005 مگامال ها اصول معماری و تکنیک های عرضه ی کالای قرن نوزدهم را برای جذب و حفظ مشـتری بـه کـار می گیرند و تأکید خاص بر کاربرد مدل پارک موضوعی است .(Henderson-Smith, 2002)
همه ی مگامال ها به همان شیوه ی تبلیغات سیرک و بازار مکاره ی اواخر قرن نـوزدهم و اوایـل قـرن بیسـتم در ارائه کردن فرصت و شانسی برای مردم جهت دیدن چیزی منحصر به فرد تبلیغ می کنند. ثلاً،م وسـت ادمونتـون مـال خودش را به عنوان “بزرگ ترین مال دنیا”3 و “تنها شهر سرپوشیده ی کامل دنیا”4 تبلیغ می کنـد. بـه همـین منـوال “مال آو آمریکا” به خود می بالد که بزرگ ترین پارک تفریحی سرپوشیده ی آمریکا، “نـاتس کمـپ اسـنوپی”5 را دارد .(Henderson-Smith, 2002) اگر یک خریدار 10 دقیقه در هر فروشگاه در “مال آو آمریکا”6 وقت بگذارد سه و و نیم روز وقت خواهد برد که شخص به سراسر مگامال برود(.(Mitchell, 2008
1 Themed Streets 2 Lifestyle Shopping 3 The Worlds Largest Mall
4 The Worlds Only Fully Self-Contained Indoor City 5 Knotts Camp Snoopy 6 Mall of America
5
شکل :1 مگامال های”وست ادمونتون مال” و “مال آو امریکا”
(Lamb, Hair and MCDaniel, 2008, P380 and Answers Corporation, 2009)
دلیل این که مگامال ها یکی از مشهورترین فرم های فضای مصرف کننده تفریحی در اواخر قرن بیسـتم هسـتند، فقط این نیست که بزرگ تر از “شاپینگ سنترهای منطقه ای و فرا منطقه ای”1 می باشند و نه به این دلیل اسـت کـه گزینه های خرید و تفریح متنوع تری را به مردم نسبت به همتاهای شان ارائه می کنند. سه عامل بر موفقیت و شـهرت نوعمگامال مؤثّر هستند. عامل اول به این واقعیت می پردازد که نوع مگامال، با موفقیت، محیط های شبیه سازی شـده ای را وارد فضای خرده فروشی کرد که ازدلتنگیِ کودکیِ” گمشده و تفریح سـالم”2 بهـره بـرداری نمودنـد و بنـابراین فضایی را ایجاد کردند که نیاز به کنترل خرج کردن، فراموش می شود. دومین عامل با اندازه، مقیاس و منحصر بـه فـرد بودن این محیط های شبیه سازی شده، چون پارک های موضوعی و گذرگاه های تفریحی، رابطه دارد. در اینجا مقیاس و منحصر به فرد بودن امکانات تفریحیصرفاً مهم است. سومین عاملمؤثّر بر موفقیت و شهرت مگامال با نقـش “نهـاد خدمات عمومی”3 رابطه دارد که سازندگان و توسعه دهندگان مال ها برای بهبود تصویر فضای مصرف کنندهاتّخاذ مـی کنند .(Henderson-Smith, 2002)
اتصال راهبردی عناصرموفقِ “پارک های موضوعی” و “پارک های شادی و تفریحی” بهعناصـر موفـقِ دپارتمـان استور مال، مگامال ها را به عنوان اماکن توریستی مطرح نمود. “نـاتس کمـپ اسـنوپی” در مگامـال “مـال آو آمریکـا”
1 Super Regional and Regional Shopping Centers 2 Lost Youth and Innocent Fun 3 Public Service Institution
6
مجموعه ای از خاطرات و ارزش ها را برای بازدید کننده زنده می نمایـد. عنـوان ایـن “ناحیـه ی موضـوعی”1 “مـال آو آمریکا” خاطراتی را برای کسانی زنده می کند که فرصـت داشـتند در اردوهـای مدرسـه در هنگـام تعطـیلات مدرسـه شرکت کنند. در این اردوها، مهارت های زندگی از طریق یک سری از آزمایشات استقامت چون بالا رفتن از صخره هـا، تعیین موقعیت و دیگر تکنیک های بقا توسعه می یافت. هم چنینعنصرِتفریح کودکی لذّت بی گنـاه بـودن2 بـه ایـن عنوان با معرفی شخصیت های کارتونی وارد می شود .(Henderson-Smith, 2002)
سازندگان مگامال ها پارک های موضوعی را به همان شیوه ای عرضـه مـی کننـد کـه شـاپینگ سـنترهای اولیـه دپارتمان استورها را عرضه کردند. تفاوت عمده این است که سازندگان مگامـال هـا مزایـای اثـرات روانشـناختی را کـه مشوق خرج کردن بسیار است، تشخیص می دهند. مقیاس غول پیکر مگامال ها فضایی را فراهم مـی سـازد کـه جلـوه های زنده کننده ی خاطرات را به حداکثر می رساندو خیابان ها، دهکده ها یا دیگر چشم اندازهایشهریِ شبیه سـازی شده را در فضای سرپوشیده ی مگامال قرار دهد. .(Henderson-Smith, 2002)
3,2 تجربه جهانی (وست ادمونتون مال)
اولین مگامال جهان “وست ادمونتون مال” در آلبرتای کانادا می باشد که در 1981-1985 میلادی افتتـاح شـد و مدتی طولانی، بزرگترین مال دنیا بود. این مال ترکیبی از محل دائمی نمایشگاه، بازی های شـهری، پـارک تفریحـی و
باغ های تفرّجی است(.(Southworth, 2006, 154
شکل :2 وست ادمونتون مال. ماخذ: google earth
این مال غول پیکر با 1,6 کیلومتر طول در سه فاز طی دوره ی 15 ساله توسعه یافت و از 1986 تا 2004 میلادی بزرگ ترین شـاپینگ مـال دنیـا بـود. میـانگین مـدت دیـدار یـک توریسـت از وسـت ادمونتـون مـال سـه روز اسـت. .(Henderson-Smith, 2002)
در وست ادمونتون مال خیابان های موضوعی خیابان بوربون نیواورلئان را در طراحی گنجانـده انـد. شـبیه سـازی خیابان بوربون در وست ادمونتون مال، به هرِش نشان داده شده در فرم فستیوال اشاره دارد و فقط منظره خیابان نیسـت
1 Themed Area 2 The Pleasure of Innocence
7
که در وست ادمونتون مال بازتولید می شود بلکه سازندگان، این تصویرسازی را با قرار دادن همان امکانات تفریحی
شکل :3 فضای داخلی وست ادمونتون مال (ماخذ: (http://www.edmonton.com
موجود در خیابان که برای توریست هایی که از نیواورلئان دیدن می کنند، کامل و گسترش داده انـد. هـدف ایـن استراتژی تجاری، ایجاد تجربه ی توریستیواقعیِ مجازی است کـه بـه بازدیـد کننـده اجـازه مـی دهـد بهتـرین هـای نیواورلئان را ببیند، احساس کند، لمس کنـد، بـو کنـد، بچشـد و گـوش دهـد، بـدون ایـن کـهواقعـاً بـه آن جـا بـرود .(Henderson-Smith, 2002)
شکل :4 شبیه سازی خیابان بوربون درمگامالِ “وست ادمونتون مال” در کانادا ماخذ: (Henderson-Smith, 2002)
اندازه و منحصر به فرد بودن امکانات تفریحی و خرده فروشی، جزء مهمی از اسـتراتژی هـای تبلیغـاتی و تجـاری مگامالِ »وست ادمونتون مال« است و نقش مهمی را در جـذب مشـتری از سراسـر دنیـا ایفـا میکنـد Henderson-)
.(Smith, 2002
8
شکل :5 امکانات تفریحی وست ادمونتون مال (ماخذ: (http://www.edmonton.com
وست ادمونتون مال بازدیدکنندگان را از شهر ادمونتون و نیز قسمت اعظمی از ساکنان شمال غرب ادمونتون را به سوی خود می کشاند که این نشان می دهد، مکان تجمع مهمی برای این شهر و نیز حومه است. وست ادمونتـون مـال نسبت به مال های منطقه ایدیگرِ ادمونتون، بیش تر به عنوان مکان اجتماعی استفاده می شود و دلایـل اصـلی دیـدار با سرگرمی و تفریح ارتباط دارد، تا فقط خرید، و مراجعین تشویق می شوند تا بعد از بسته شدن مغازه ها و فروشگاه ها در مگامال بمانند .(Henderson-Smith, 2002)
4 شناخت و تحلیل نمونه موردی (مگامال اکباتان)
مجتمع فرهنگی- رفاهی اکباتان در غرب تهران در فاز 2 شهرک اکباتان از سال 1387 در حال احداث مـی باشـد که به عنوان بزرگترین مجتمع در حال احداث پایتخت شناخته شده است. در این مجتمع حدود هشت ساختمان مجـزا احداث می گردد که مساحت کل ساختمان های در دست احداث 000،300 متر مربع می باشد. مهم تـرین سـاختمان این مجتمع در بخش جنوبی قرار گرفته که شامل کاربری های متنوع فرهنگی، ورزشـی، خـدماتی و تجـاری اسـت کـه »مگامال« یا »بزرگ بازار« نام گذاری شده است (شرکت نگین مالزی، .(1387
در این مرحله از شناخت و تحلیل با توجه به معیارهای مستخرج از مبـانی نظـری بـه بررسـی مجموعـه مگامـال اکباتان با تکیه بر بررسی های میدانی می پردازیم. این معیارهای بر اساس الگوی UDF اسـتخراج شـده انـد و در سـه سطح الگوی کاربری، الگوهای حرکتی و شکل شهری تدوین شده اند.
1,4 الگوی کاربری
اولین مگامال ایران به مساحت بیش از 200 هزار متر مربع در 5 طبقه در زمینی به مسـاحت 19 هکتـار کـه 14 هکتار آن فضای سبز و آب نماهای شهری است، ساخته می شود. وجود امکاناتی مثل هتـل، تـالار رسـتوران، مسـجد و ایستگاه مترو و بیش از 2800 پارکینگ سر پوشیده از دیگر خدماتی است که به مگامـال کمـک مـی کنـد تـا میزبـان شهروندان و گردشگران داخلی و خارجی باشد.
9
شکل :6 کاربری های پیشنهادی. ماخذ: نگارندگان
2,4 الگوهای حرکتی (دسترسی و حرکت سواره، پیاده، دوچرخه و حمل و نقل عمومی)
کاربری های تجاری با ویژگی اصلی رقابتی بودن و نیاز به جذب بیشتر جمعیت نیازمند تقویت ایـن بعـد و تـامین زیرساخت های مرتبط با آن هستند. مگامال اکباتان با قرارگیری در میان محورهـای دسترسـی اصـلی و بزرگراهـی بـه عنصری جدایی ناپذیر از بافت شهری تبدیل شده است و دسترسی سواره با وسائل نقلیـه شخصـی بـه خـوبی و آسـانی فراهم است. وجود وسائل حمل و نقل عمومی اعم از اتوبوس شهری و مترو نیز می تواند کمک قابل تـوجهی بـه جـذب جمعیت به این مرکز خرید باشد. مگامال اکباتان با شش ورودی در سه سمت شرق و غرب و جنوب نزدیک به کـاربری های اصلی دست مراجعه کنندگان را برای دسترسی آسان تر به مکان مورد مراجعه خود باز گذاشته است. با این وجـود با توجه به وسعت مگامال در نظر گرفتن تعداد ورودی های بیشتر مفید به نظر می آید.
شکل :7 دسترسی و ورودی سواره وضع پیشنهادی. ماخذ: نگارندگان
10
با توجه به قرار گرفتن مجموعه در بین مسیرهای دسترسی اصلی شهری و فرم طولی آن دسترسی پیـاده تنهـا از خیابان صارمی مقدور است و مابقی محورها، محورهای بزرگراهی هستند که دسترسی از آن هـا دشـوار اسـت. در نظـر گرفتن مسیرهای متعدد برای دسترسی پیاده در داخل مجموعه و لحاظ کردن برخی فاکتورهای طراحانـه نظیـر منظـر سازی متنوع و مبلمان شهری پیاده از ویژگی های مثبت مجموعه به شـمار مـی رود، کـه البتـه در طراحـی دقیـق تـر بایستی به تکمیل هرچه تمام تر زیرساخت های پیاده اقدام نمود. محور مختص دوچرخه به صورت محوری نمایشـی در قسمت شمالی محدوده و نزدیک به ورزشگاه مکان یابی شده است.
شکل :8 دسترسی پیاده و دوچرخه. ماخذ: نگارندگان
نزدیکی به ایستگاه های اتوبوس متعدد و خط 4 مترو که طولانی ترین خط مترو از شرق به غـرب تهـران اسـت و ایستگاه اختصاصی اکباتان امکان دیگری برای سفرهای شهری به این مکان است. از ایستگاه های تاکسی موجـود تنهـا می توان به دو ایستگاه در ابتدای خیابان های هگمتانه اول و دوم اشاره کرد.
شکل :9 ایستگاه های حمل و نقل عمومی. ماخذ: نگارندگان
11
4,3 بررسی شکل شهری (دید و منظر، شکل ساختمانی، تاثیرات خرد اقلیم)
علاوه بر دسترسی فیزیکی به مگامال، دسترسی بصری نیز از دو محور اصلی یعنی خیابان صارمی و بزرگراه شـهید ستاری فراهم است.
کلمات کلیدی :
